ترمیم عمیق‌ترین زخم‌های رابطه: تیم تخصصی مشاوره خانواده و کودک و نوجوان بیرجند

دکتر محمدحسین آسوده (فارغ‌التحصیل مشاوره خانواده و ازدواج از دانشگاه تهران) و مریم قلی پور فیروزجایی  (فارغ‌التحصیل مشاوره  از دانشگاه علامه طباطبایی)

چرا مشاوره تیمی ما؟

در مواجهه با پیچیده‌ترین تعارضات زناشویی، رویکرد ما فراتر از جلسات فردی است. ما بر اساس تلفیق قدرتمند سه رویکرد اثبات‌شده طراحی شده‌ایم:

1. رویکرد سیستمی (Systemic Approach): درک الگوهای ارتباطی و ریشه‌های ساختاری مشکل.
2. تئوری انتخاب گلاسر (Choice Theory): تمرکز بر نیازهای اساسی برآورده نشده طرفین و مسئولیت‌پذیری فردی در رابطه.
3. متد گاتمن (Gottman Method): استفاده از استراتژی‌های علمی برای متوقف کردن تخریب و ساختن دوستی و صمیمیت عمیق‌تر.

ویژگی منحصربه‌فرد ما: قدرت مشاوره مشترک

برای آن دسته از تعارضات حاد، به ویژه در حوزه خیانت زناشویی و بحران‌های اساسی تصمیم‌گیری، بخشی از جلسات توسط هر دو مشاور (دکتر آسوده و خانم قلی پور) به صورت مشترک هدایت می‌شود. این دیدگاه دوگانه و مکمل، به زوجین کمک می‌کند تا از زوایای مختلف به مشکل نگریسته و مسیر خروج از بحران را سریع‌تر بیابند.

حوزه‌های تخصصی ما:

• مشاوره پیش از ازدواج و آمادگی برای زندگی مشترک.
• حل و فصل تعارضات مزمن و حل‌نشده زوجین.
• کار تخصصی بر روی پیامدهای خیانت زناشویی و بازسازی اعتماد.
• بهبود ارتباط، صمیمیت و مدیریت سوءتفاهم‌ها.

محیط و خدمات مرکز تخصصی مشاوره خانواده موفق

ما متعهد به ایجاد محیطی هستیم که در آن احساس امنیت، اعتماد و احترام در بالاترین سطح قرار داشته باشد:

• محیطی امن، مرتب و شیک: فضایی آرام و حرفه‌ای برای گفتگوهای حساس.
• امکانات رفاهی کامل: برای تجربه آسایش شما در طول دوره درمانی.
• تضمین محرمانگی: حفظ اطلاعات شما اولویت اصلی ماست.

آیا رزومه ما را جستجو کرده‌اید؟ ما هر دو دارای سوابق تخصصی تأیید شده و موجود در فضای آنلاین هستیم.

---

اطلاعات تماس و رزرو نوبت:

مورد	توضیحات
نام مرکز	مرکز تخصصی مشاوره خانواده موفق
آدرس	خراسان جنوبی، بیرجند، طالقانی 12، ساختمان پزشکان پارس، طبقه سوم.
تلفن رزرو نوبت	09193214434
پوشش بیمه	تحت پوشش اکثر بیمه‌های تکمیلی (لطفاً هنگام تماس استعلام بگیرید).

برای بازسازی و تثبیت رابطه خود، همین امروز اقدام کنید.

کیس فورمولیشن (Case Formulation) چیست؟

1. آدرس مطب : خراسان جنوبی، بیرجند طالقانی 12 ساختمان پزشکان پارس طبقه سوم مرکز تخصصی مشاوره ازدواج و رواندرمانی خانواده تلفن [phone]

دکتر مریم قلی پور متخصصی مشاوره روانشناسی خانواده و کودک مشاوره پیش از ازدواج مشاوره خانواده با 20 سال سابقه تجربی در حوزه مشاوره خانواده و کودک

دکتر محمدحسین آسوده متخصص مشاور خانواده و ازدواج، مشاوره تخصصی پیش از ازدواج و مشاوره کنکور و انتخاب رشته. مشاور تحصیلی با 25 سال سابقه کار

۱. کیس فورمولیشن (Case Formulation) چیست؟

کیس فورمولیشن (یا فرمول‌بندی مورد) یک فرآیند تحلیلی و توضیحی در روان‌درمانی است که هدف آن ترکیب و سازماندهی اطلاعات جمع‌آوری شده از مراجع (تاریخچه، علائم، عوامل استرس‌زا، و الگوهای رفتاری) در قالب یک داستان منطقی و درمانی منسجم است.

به عبارت ساده، فورمولیشن پاسخ می‌دهد به این سؤالات: “چرا این مراجع خاص، با این مشکلات خاص، در این زمان و تحت این شرایط، به اینجا مراجعه کرده است؟”

این فرآیند بسیار حیاتی است زیرا:

1. توجیه درمان: به درمانگر کمک می‌کند تا بفهمد چرا رویکرد درمانی خاصی (مانند درمان شناختی-رفتاری، طرح‌واره‌درمانی، یا رویکردهای ترکیبی که قبلاً بحث کردیم) برای این مراجع مناسب است.
2. ایجاد نقشه راه: یک نقشه راه عملیاتی برای درمان فراهم می‌کند که شامل اهداف، مفروضات مشکل‌ساز، و مداخله‌های لازم است.
3. انتقال دانش: به مراجع کمک می‌کند تا بفهمد مشکلش از کجا ناشی شده و چگونه خودش می‌تواند در تغییر آن نقش داشته باشد (شفاف‌سازی).

عناصر اصلی یک فورمولیشن مؤثر (بر اساس رویکردهای مختلف):

• عوامل پیش‌زمینه‌ای (Predisposing Factors): مشکلاتی که فرد را مستعد آسیب‌پذیری کرده‌اند (مانند سابقه تروما، سبک‌های دلبستگی اولیه، طرح‌واره‌های ناسازگار).
• عوامل فعال‌ساز (Precipitating Factors): رویدادهایی که منجر به شروع یا بدتر شدن علائم شده‌اند (مثلاً از دست دادن شغل، شروع یک رابطه جدید، یک استرس حاد).
• عوامل تداوم‌بخش (Perpetuating Factors): الگوهای فکری، هیجانی و رفتاری که مشکل را در وضعیت فعلی حفظ می‌کنند (این بخش اغلب شامل چرخه مشکل‌ساز است).
• عوامل محافظت‌کننده (Protective Factors): منابع و نقاط قوت مراجع (مانند شبکه حمایتی قوی، مهارت‌های مقابله‌ای قبلی، انگیزه بالا).

---

۲. فورموله‌سازی یک کیس فرضی

برای نمونه، یک کیس فرضی (زوج) را بر اساس رویکردهای سیستمی، گلاسر و گاتمن که در پروتکل قبلی ذکر شد، فورموله می‌کنیم.

مشخصات کیس فرضی: زوج “آقای رادمنش و خانم پرتو”

• مراجعین: زوج ۳۸ و ۳۶ ساله، متأهل به مدت ۱۰ سال، دارای یک فرزند ۷ ساله.
• شکایت اصلی (Presenting Problem): احساس “فاصله عاطفی” شدید، درگیری‌های مکرر و شدید بر سر مسائل مالی و تربیت فرزند، همراه با عدم تمایل به رابطه جنسی و گفتگوهای عمیق.

فورمولیشن ترکیبی (Systemic, Choice Theory, Gottman)

عنصر فورمولیشن	یافته‌ها از دیدگاه درمانی
عوامل پیش‌زمینه‌ای	گلاسر: خانم پرتو نیاز شدیدی به «عشق/تعلق» و «آزادی» دارد، اما نحوه ارضای آن (کنترل بیش از حد امور مالی توسط همسر) با نیاز او در تضاد است. آقای رادمنش در کودکی با سبک دلبستگی اجتنابی بزرگ شده و نیاز «قدرت/موفقیت» خود را با اثبات کفایت مالی تعریف می‌کند.
عوامل فعال‌ساز	تولد فرزند و فشار مالی ناشی از آن (افزایش استرس و کاهش زمان برای ارضای نیازهای اساسی زوجین).
چرخه تعارض (سیستمی/گاتمن)	یک چرخه تعقیب/عقب‌نشینی (Pursuer/Withdrawer) شدید شکل گرفته است. خانم پرتو (تعقیب‌کننده): وقتی احساس عدم ارتباط عاطفی می‌کند (نیاز به تعلق برآورده نمی‌شود)، با نقد (Gottman) یا سؤالات متعدد مالی شروع به تعقیب می‌کند (مثلاً: “تو چرا همیشه دیر می‌آیی؟ پول‌ها کجا رفت؟”). آقای رادمنش (عقب‌نشیننده): این نقدها را به عنوان حمله به کفایت خود (نیاز به قدرت) تلقی کرده و با حالت دفاعی (Gottman) یا سنگ‌پرانی (Stonewalling) واکنش نشان می‌دهد و با سکوت یا کار بیشتر، سیستم را ترک می‌کند. این عقب‌نشینی، اضطراب خانم پرتو را تشدید می‌کند و چرخه تکرار می‌شود.
موانع ارضای نیاز (گلاسر)	رفتارهای دفاعی آقای رادمنش، به‌طور مؤثر «انتخاب» او برای حفظ امنیت است، اما نیاز اصلی خانم پرتو به «ارتباط» را به‌طور کامل نادیده می‌گیرد. برعکس، نقد خانم پرتو، نیاز آقای رادمنش به «احترام و قدرت» را خدشه‌دار می‌کند.
نقشه‌راه درمان (مداخله‌ها)	گام ۱ (گاتمن): آموزش توقف فوری چرخه و تشخیص چهار سوارکار (به ویژه تحقیر/سنگ‌پرانی). گام ۲ (گلاسر): تمرکز بر مسئولیت‌پذیری فردی: آقای رادمنش باید بیاموزد که چگونه نیاز خود به امنیت مالی را بدون نیاز به کنترل مطلق ابراز کند و خانم پرتو بیاموزد که چگونه نیاز خود به نزدیکی را بدون نقد بیان کند (Startup لطیف). گام ۳ (سیستمی): بازسازی تدریجی تعامل از طریق تمرین درخواست‌های مثبت و تعیین یک «مکانیسم ترمیم» مشترک برای زمانی که تعارض بالا می‌گیرد (مثلاً توافق بر یک کلمه رمزی برای مکث).

جمع‌بندی فورمولیشن:

مشکل رادمنش‌ها یک مشکل فردی نیست، بلکه یک الگوی تعاملی مخرب است که توسط نیازهای اساسی برآورده نشده (توسط گلاسر تعریف شده) تغذیه می‌شود و توسط چرخه تعقیب/عقب‌نشینی (تعریف شده توسط سیستمی و گاتمن) حفظ می‌گردد. درمان باید با شکستن این چرخه و سپس ارضای آگاهانه نیازهای اساسی زوجین در یک بستر ارتباطی محترمانه پیش برود.

پروتکل مشاوره زناشویی ترکیبی: رویکرد سیستمی، تئوری انتخاب و گاتمن

1. آدرس مطب : خراسان جنوبی، بیرجند طالقانی 12 ساختمان پزشکان پارس طبقه سوم مرکز تخصصی مشاوره ازدواج و رواندرمانی خانواده تلفن [phone]

دکتر مریم قلی پور متخصصی مشاوره روانشناسی خانواده و کودک مشاوره پیش از ازدواج مشاوره خانواده با 20 سال سابقه تجربی در حوزه مشاوره خانواده و کودک

دکتر محمدحسین آسوده متخصص مشاور خانواده و ازدواج، مشاوره تخصصی پیش از ازدواج و مشاوره کنکور و انتخاب رشته. مشاور تحصیلی با 25 سال سابقه کار

مقدمه

این پروتکل جامع مشاوره زناشویی بر پایه ادغام سه رویکرد درمانی قدرتمند طراحی شده است تا به زوجین در مواجهه با تعارضات، بهبود ارتباطات و تعمیق صمیمیت کمک کند. این رویکرد ترکیبی، یک چارچوب درمانی منعطف و چندبعدی ارائه می‌دهد که هر دو جنبه سیستمی (روابط و الگوها)، فردی (نیازها و انتخاب‌ها) و رفتاری-ارتباطی (مهارت‌ها و تعاملات) را پوشش می‌دهد.

اجزای اصلی پروتکل:

1. رویکرد سیستمی: تمرکز بر تعاملات و الگوهای زیربنایی که زوج را در "چرخه معیوب" (Vicious Cycle) نگه می‌دارد. درمانگر به جای تمرکز بر "مقصر"، بر "الگو" تمرکز می‌کند.

2. تئوری انتخاب (ویلیام گلاسر): تأکید بر این اصل که افراد توسط نیازهای اساسی (عشق و تعلق، قدرت، آزادی، تفریح، بقا) هدایت می‌شوند. مسئولیت‌پذیری فردی در انتخاب رفتارهایی که این نیازها را برآورده می‌کنند، هسته این بخش است.

3. مدل گاتمن: ارائه ابزارهای عینی برای ارزیابی سلامت رابطه (مانند "چهار سوار آخرالزمان") و آموزش مهارت‌های ارتباطی سازنده (مانند "شروع نرم" و "تلاش‌های ترمیم").

این پروتکل در چهار فاز اصلی ساختار یافته است.

---

فاز ۱: ارزیابی و ایجاد اتحاد درمانی (Assessment & Alliance Building) (۳-۴ جلسه)

هدف اصلی این فاز، ایجاد یک درک مشترک از ماهیت مشکل، ایجاد رابطه درمانی قوی و تعهد زوج به فرآیند درمانی است.

۱.۱. هدف سیستمی: ترسیم نقشه تعاملات و شناسایی چرخه معیوب (Cycle Mapping)

در این مرحله، درمانگر به جای شنیدن محتوای تعارضات، به "فرآیند" تعاملات توجه می‌کند.

• شناسایی الگوها: درمانگر از زوج می‌خواهد که آخرین درگیری جدی خود را بازسازی کنند. سؤالاتی مانند: "وقتی همسرتان فلان کار را انجام داد، شما چه کردید؟ و وقتی شما این کار را کردید، همسرتان چه واکنشی نشان داد؟"

• ترسیم چرخه: درمانگر یک "چرخه معیوب" (مثلاً: یکی دنبال می‌کند (Pursuer)، دیگری عقب می‌کشد (Withdrawer)) را بصری‌سازی می‌کند. این چرخه، نقطه درگیری را از فرد خارج کرده و آن را به یک "دشمن مشترک" تبدیل می‌کند.

• سؤالات سیستمی کلیدی:

  • "چه اتفاقی می‌افتد که باعث می‌شود شما هر دو وارد این الگو شوید؟"

  • "اگر شما (فرد A) این کار را نمی‌کردید، فکر می‌کنید همسرتان (فرد B) چطور واکنش نشان می‌داد؟"

۱.۲. هدف گاتمن: ارزیابی اولیه وضعیت رابطه

از ابزارهای تشخیصی گاتمن (مانند مصاحبه یا پرسشنامه‌های استاندارد) برای درک وضعیت فعلی استفاده می‌شود.

• شناسایی "چهار سوار آخرالزمان": درمانگر به دنبال نشانه‌های انتقاد (Criticism)، تحقیر (Contempt)، موضع‌گیری دفاعی (Defensiveness) و سنگ‌اندازی (Stonewalling) در مکالمات زوج می‌گردد.

• ارزیابی سیستم شکایات/نیازها: زوجین چگونه در مورد چیزهایی که نیاز دارند صحبت می‌کنند؟ آیا این صحبت‌ها به شکایت و نقد تبدیل می‌شود؟

• بررسی "پنج مولفه کلیدی": بحث در مورد وضعیت فعلی صداقت، اعتماد، صمیمیت، احترام و تعهد در رابطه.

۱.۳. هدف گلاسر: ارزیابی نیازهای پنج‌گانه (Quality World)

در این بخش، تمرکز از مشکل به نیازهای فردی منتقل می‌شود.

• نقشه دنیای کیفیت (Quality World Map): از هر فرد خواسته می‌شود تا تصاویری (افراد، فعالیت‌ها، تجارب) را که برای برآورده شدن نیازهایش حیاتی هستند، توصیف کند.

  • نیاز به عشق و تعلق: چه کسی و چه چیزی به شما احساس تعلق می‌دهد؟

  • نیاز به قدرت/موفقیت: چه دستاوردهایی برای شما ارزشمند است؟

  • نیاز به آزادی: چقدر احساس می‌کنید در انتخاب‌هایتان آزاد هستید؟

  • نیاز به تفریح: چه فعالیت‌هایی به شما انرژی می‌دهد؟

  • نیاز به بقا: (شامل امنیت مالی و سلامت).

• شناسایی نیازهای در تعارض: مشخص می‌شود که چگونه تلاش‌های هر فرد برای برآورده ساختن نیازهای خود (مثلاً نیاز به قدرت/کنترل)، به طور ناخواسته نیازهای فرد مقابل (مثلاً نیاز به آزادی یا تعلق) را نقض می‌کند و چرخه را تشدید می‌بخشد.

۱.۴. اقدام کلیدی: تعهد به کار کردن روی "کیفیت رابطه"

• بازتعریف مسئله: کمک به زوج برای درک اینکه مشکل، "فرد مقابل" نیست، بلکه "الگوی تعاملی" است که نیازهای هر دو را ناکام می‌گذارد.

• قرارداد درمانی: تأکید بر این که موفقیت در این درمان مستلزم تلاش فعال هر دو نفر برای تغییر انتخاب‌های رفتاری خود است.

---

فاز ۲: مدیریت تعارض و مسئولیت‌پذیری (Conflict Management & Accountability) (۴-۶ جلسه)

این فاز بر توقف تخریب رابطه و آموزش مهارت‌های اولیه برای مدیریت تعارضات متمرکز است، با تأکید شدید بر مسئولیت‌پذیری فردی.

۲.۱. هدف سیستمی: توقف و "به عقب کشیدن" چرخه تعارض

• شناسایی محرک‌ها (Triggers): زوجین یاد می‌گیرند که لحظاتی که وارد چرخه می‌شوند را سریع‌تر شناسایی کنند.

• برنامه‌ریزی برای وقفه: توافق بر سر یک علامت یا کلمه رمزی برای اعلام نیاز به "توقف موقت" در اوج درگیری.

۲.۲. هدف گاتمن: آموزش تکنیک‌های ارتباطی سازنده

این بخش به طور مستقیم بر کاهش "سواران آخرالزمان" تمرکز دارد.

• جایگزینی نقد با شکایت سازنده (Soft Startup):

  • آموزش فرمول: "من احساس [احساس] می‌کنم وقتی تو [رفتار قابل مشاهده] می‌کنی، چون نیاز به [ارزش یا نیاز] دارم. آیا می‌توانی [درخواست مثبت] کنی؟"

  • مثال: به جای: "تو همیشه بی‌مسئولیتی و هیچ‌وقت کمک نمی‌کنی!" (نقد)، استفاده از: "من احساس استرس می‌کنم وقتی می‌بینم ظرف‌ها روی سینک مانده‌اند، چون به نظم نیاز دارم. آیا می‌توانی لطفاً آن‌ها را بشویی؟" (شکایت سازنده).

• آموزش "توقف" (Time-Out): زمانی که ضربان قلب به بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه می‌رسد (نشانه‌ی شروع پاسخ استرس فیزیولوژیک)، زوج باید از یکدیگر فاصله بگیرند.

  • قانون ترمیم: زمان وقفه باید کوتاه باشد (حداقل ۲۰ دقیقه) و حتماً با یک "تلاش برای ترمیم" (Repair Attempt) پس از بازگشت به پایان برسد.

۲.۳. هدف گلاسر: تمرکز بر واقعیت فعلی و انتخاب‌های رفتاری

این فاز، سنگ بنای مسئولیت‌پذیری در تئوری انتخاب است.

• اصل اساسی: "ما نمی‌توانیم دیگران را کنترل کنیم، فقط می‌توانیم رفتار خودمان را کنترل کنیم."

• تحلیل رفتار در تعارض: درمانگر از زوج می‌خواهد که در موقعیت‌های تعارضی، دقیقاً بر رفتار خود تمرکز کنند.

  • "وقتی همسرتان آن جمله را گفت، شما چه کاری انجام دادید؟" (فریاد زدید؟ اتاق را ترک کردید؟ سکوت کردید؟)

  • "آیا آن رفتار به شما کمک کرد که نیاز اساسی‌تان (مثلاً نیاز به احترام) برآورده شود؟" (پاسخ معمولاً منفی است).

• سؤال محوری تغییر: "چه کار دیگری می‌توانستی در آن لحظه انجام دهی که بهتر با نیازهای بلندمدتت همخوانی داشته باشد؟" این سؤال، فرد را از قربانی بودن به عاملیت فعال تغییر می‌دهد.

• تفاوت بین درخواست و انتظار: تأکید بر اینکه "انتظار" داشتن از دیگری برای تغییر رفتارش، خارج از کنترل ماست، در حالی که "درخواست" کردن یک رفتار خاص، ابزاری برای برآورده کردن نیازهاست.

۲.۴. اقدام کلیدی: تمرین ساختاردهی شکایات و درخواست‌ها

زوجین تمرین می‌کنند که در جلسات یا در خانه، تعارضات را با استفاده از ساختار شکایت سازنده (گاتمن) و با تمرکز بر اینکه چه رفتاری (انتخاب) را از دیگری می‌خواهند (گلاسر)، مطرح کنند.

---

فاز ۳: تعمیق و بازسازی (Deepening and Rebuilding) (۶-۱۰ جلسه)

پس از کاهش سطح تعارضات مخرب، تمرکز به سمت بازسازی و تقویت جنبه‌های مثبت رابطه تغییر می‌کند.

۳.۱. هدف سیستمی: تغییر ساختار تعامل و ایجاد مرزهای سالم

• تغییر نقش‌ها در چرخه: زوجین فعالانه تلاش می‌کنند تا از نقش‌های تکراری خود در چرخه خارج شوند. (مثلاً، اگر فرد A همواره دنبال‌کننده بود، یاد می‌گیرد که عقب‌نشینی کند و نیاز خود را با یک درخواست نرم بیان کند).

• مرزهای فردی و مشترک: تعریف واضح‌تر اینکه چه چیزی متعلق به "من" (نیازها و آزادی‌های فردی) و چه چیزی متعلق به "ما" (تعهدات مشترک) است. این امر به کاهش احساس خفگی یا سردرگمی هویتی کمک می‌کند.

۳.۲. هدف گاتمن: تقویت سیستم دوستی (Fondness & Admiration System)

• "لحظات کوچک برای وصل شدن" (Bids for Connection): شناسایی و تمرکز بر تلاش‌های کوچک روزمره برای ارتباط (مثلاً یک نگاه، یک یادداشت، یک پرسش در مورد روز دیگری).

• پاسخ مثبت (Turning Towards): آموزش اهمیت پاسخ دادن به این "پیشنهادهای اتصال". این پاسخ‌ها مانند ذخیره پول در "حساب بانکی عاطفی" رابطه عمل می‌کنند.

  • مثال: وقتی همسر می‌گوید: "وای، این پرنده چقدر زیباست!" (پیشنهاد)، پاسخ "آره، خیلی قشنگه" (Turning Towards) بسیار ارزشمندتر از نادیده گرفتن یا پاسخ دادن با لحن منفی است.

• تقویت ابراز قدردانی: افزایش "میکرو-لحظات مثبت" با تمرکز بر تحسین و قدردانی صادقانه از ویژگی‌های مثبت یکدیگر که در فاز ۱ شناسایی شدند.

۳.۳. هدف گلاسر: بررسی نیازهای عمیق‌تر و مذاکره بر سر "برنامه عملی"

اکنون که ارتباطات بهبود یافته، می‌توان به ریشه‌های عمیق‌تر نیازها پرداخت.

• پیدا کردن راه‌های سازنده برای برآورده‌سازی نیازها:

  • اگر نیاز به قدرت (کنترل) فرد A باعث تعارض شده بود، چگونه می‌تواند این نیاز را از طریق مسئولیت‌پذیری در کارها یا مهارت‌آموزی (به جای کنترل همسر) برآورده سازد؟

  • اگر نیاز به تعلق فرد B از طریق وابستگی بیش از حد ارضا می‌شد، چگونه می‌تواند این نیاز را از طریق ایجاد ارتباطات اجتماعی سالم‌تر یا ابراز نیاز مستقیم‌تر برآورده سازد؟

• مذاکره بر سر "برنامه عملی": تدوین گام‌های مشخص و قابل اندازه‌گیری برای برآورده‌سازی نیازهای شناسایی شده، بدون آسیب زدن به نیازهای طرف مقابل.

  • [ برنامه عملی باید شامل انتخاب‌های رفتاری جدید هر فرد باشد ]

  • مثال: فرد A متعهد می‌شود هفته‌ای یک بار یک ساعت فعالیت مورد علاقه خود را انجام دهد (برآورده‌سازی نیاز تفریح/آزادی) و در عوض، فرد B متعهد می‌شود هر روز ۱۰ دقیقه بدون حواس‌پرتی به صحبت‌های فرد A گوش دهد (برآورده‌سازی نیاز تعلق/توجه).

۳.۴. اقدام کلیدی: تمرین گفتگوی مبتنی بر علاقه متقابل (Mutual Interest Dialogue)

زوجین یاد می‌گیرند که چگونه در مورد موضوعات مورد اختلاف (نه لزوماً تعارضات مزمن، بلکه تفاوت‌های ساختاری) صحبت کنند بدون آنکه نیاز به توافق کامل داشته باشند. هدف، درک دیدگاه دیگری (Empathy) است، نه تغییر آن.

---

فاز ۴: تثبیت، پیشگیری و پایان (Consolidation, Prevention & Termination) (۳-۴ جلسه)

هدف این فاز، توانمندسازی زوج برای حفظ دستاوردهای درمانی به صورت مستقل و آماده‌سازی برای قطع رابطه درمانی است.

۴.۱. هدف سیستمی: تثبیت نقش‌های جدید و مشاهده کاهش علائم

• بررسی سیستم: درمانگر از زوج می‌خواهد که الگوهای جدید تعامل را توصیف کنند. آیا چرخه معیوب گذشته (که در فاز ۱ ترسیم شد) دیگر تکرار می‌شود؟

• مشاهده خودکار: زوجین باید بتوانند به طور خودکار وارد الگوهای سازنده شده و از الگوهای مخرب اجتناب کنند، بدون نیاز به مداخله درمانگر.

۴.۲. هدف گاتمن: ارزیابی مجدد "دوستی" و برنامه‌ریزی برای ملاقات‌های هفتگی

• ارزیابی نهایی ابزارهای گاتمن: بررسی بهبود در استفاده از شروع نرم، کاهش تحقیر و افزایش تلاش‌های ترمیم.

• آموزش "ملاقات‌های وضعیت اتحادیه" (State of the Union Meetings): زوجین یاد می‌گیرند که چگونه یک جلسه هفتگی (مثلاً ۹۰ دقیقه‌ای) را خودشان اداره کنند. دستور جلسه شامل:

  1. ابراز قدردانی و تحسین (از دستاوردهای هفته).

  2. صحبت در مورد مسائل (با استفاده از شروع نرم).

  3. برنامه‌ریزی برای هفته آینده.

  4. ابراز نیازها و آرزوها.

۴.۳. هدف گلاسر: برنامه‌ریزی برای آینده و خودارزیابی

• مدل تصمیم‌گیری مستقل: زوجین باید بتوانند در آینده، هنگام بروز مشکل، به طور داخلی از چارچوب گلاسر استفاده کنند:

  1. شناسایی نیازم چیست؟ (عشق، قدرت، آزادی، تفریح، بقا).

  2. رفتار فعلی من چیست؟

  3. آیا این رفتار به برآورده شدن نیاز من کمک می‌کند؟

  4. چه انتخاب رفتاری دیگری می‌توانم انجام دهم؟

• مسئولیت حفظ رابطه: تأکید بر این که رابطه یک فرایند فعال است و حفظ کیفیت آن نیازمند انتخاب‌های رفتاری مستمر است.

۴.۴. اقدام کلیدی: تدوین "میثاق زناشویی به روز شده" و برنامه پیگیری

• میثاق جدید: زوجین به صورت مشارکتی سندی را تنظیم می‌کنند که شامل تعهدات کلیدی آنها در سه حوزه است: ۱) تعهدات ارتباطی (بر اساس گاتمن)، ۲) تعهدات رفتاری برای برآورده‌سازی نیازها (بر اساس گلاسر)، و ۳) احترام به مرزهای سیستمی مشترک.

• برنامه پیگیری: تعیین جلسات پیگیری کوتاه مدت (مثلاً ۶ ماه بعد) برای ارزیابی میزان پایبندی به میثاق و رفع هرگونه انحراف زودهنگام از الگوهای مثبت.

---

خلاصه ادغام رویکردها در طول درمان

این پروتکل ترکیبی تضمین می‌کند که هیچ جنبه‌ای از رابطه نادیده گرفته نشود:

رویکردتمرکز اصلینقش در پروتکلسیستمیالگوهای تعامل (چرخه)شناسایی و شکستن الگوهای معیوب؛ درک رابطه به عنوان یک موجود زنده.گاتمنمهارت‌های ارتباطی (سواران و ترمیم)فراهم کردن زبان و ابزارهای مشخص برای مدیریت تعارض روزمره و تقویت دوستی.تئوری انتخاب (گلاسر)نیازها و مسئولیت فردیریشه‌یابی انگیزه‌های رفتاری؛ هدایت افراد به سمت انتخاب‌های رفتاری سازنده که نیازهایشان را برآورده کند.

نتیجه نهایی: درمانگر با دیدگاه سیستمی، چارچوب کلی را می‌بیند؛ با ابزارهای گاتمن، زوجین را تجهیز به مهارت‌های ارتباطی می‌کند؛ و با چارچوب گلاسر، مسئولیت تغییر موفقیت‌آمیز را به دوش انتخاب‌های آگاهانه هر فرد در جهت برآورده‌سازی نیازهایشان می‌اندازد.

پروتکل جامع تعارضات زناشویی دکتر محمدحسین آسوده مشاوره خانواده و ازدواج بیرجند تلفن رزو نوبت 09193214434

پروتکل جامع تعارضات زناشویی

پروتکل جامع مرحله به مرحله درمان تعارضات زناشویی

این پروتکل برای هدایت زوجینی طراحی شده است که در دام تعارضات مکرر و الگوهای ارتباطی مخرب گرفتار شده‌اند. مراحل بر اساس مدل‌های مؤثر ساختاری، سیستمی و هیجان‌مدار (EFT) تدوین شده است.

---

عنوان سند: پروتکل درمانی گام به گام تعارضات زناشویی

---

فاز ۱: برقراری ارتباط و تثبیت اولیه (Engagement & Stabilization)

هدف: ایجاد فضای امن، ارزیابی دقیق مشکل و تثبیت تعهد به درمان. این فاز معمولاً بین جلسات ۱ تا ۳ به طول می‌انجامد.

۱. جلسه اول (معرفی و رضایت)

۱.۱. معرفی درمانگر و رویکرد درمانی:

• معرفی خود: توضیح نقش درمانگر به عنوان یک تسهیل‌گر بی‌طرف که هدفش افزایش درک متقابل است، نه قضاوت و طرفداری.

• معرفی رویکرد: تشریح مختصری از رویکردهای درمانی مورد استفاده (مثلاً: دیدگاه سیستمی بر الگوها، دیدگاه هیجان‌مدار بر نیازها).

• تأکید بر محرمانگی و محدودیت‌ها: توضیح صریح در مورد محدودیت‌های محرمانگی (مانند خطر آسیب به خود یا دیگری).

۱.۲. جمع‌آوری اطلاعات دموگرافیک و تاریخچه رابطه:

• اطلاعات اولیه: سن، مدت ازدواج، شغل، وضعیت فرزندان.

• تاریخچه رابطه: چگونگی آشنایی، نقاط عطف مثبت اولیه، دلایل اصلی مراجعه به درمان (مشکلات جاری).

• نقاط قوت رابطه: شناسایی واضح منابع حمایتی و لحظاتی که زوجین احساس نزدیکی کرده‌اند. (این کار برای ایجاد امید و ارائه شواهد مثبت اولیه حیاتی است).

۱.۳. تأکید بر بی‌طرفی مطلق درمانگر:

• تضمین شفاهی و عملی به هر دو طرف که درمانگر به دنبال مقصر دانستن هیچ‌یک نیست. استفاده از زبان خنثی و توازن بخشیدن به زمان اختصاص داده شده به هر فرد در طول جلسه.

۱.۴. تعیین اهداف مشترک درمان:

• روش جمع‌آوری اهداف: پرسش "اگر درمان موفقیت‌آمیز باشد، زندگی شما چگونه خواهد بود؟"

• تفاوت اهداف منفی و مثبت: زوجین معمولاً می‌گویند "نمی‌خواهیم دعوا کنیم" (هدف منفی). درمانگر باید آن را به "می‌خواهیم احساس کنیم درک می‌شویم" (هدف مثبت) تبدیل کند.

• اهداف باید قابل سنجش باشند: مثلاً، "به جای بحث دو ساعته، ۱۰ دقیقه درباره یک موضوع بحث می‌کنیم و به یک توافق موقت می‌رسیم."

۲. تشخیص الگوهای تعارض (The Cycle Identification)

این مرحله بر اساس مدل‌های سیستمی و ساختاری (مانند مدل سالوی یا گتمن) انجام می‌شود.

۲.۱. شناسایی چرخه تعارض (Negative Interaction Cycle):

• درمانگر از زوجین می‌خواهد یک نمونه اخیر از تعارض را توصیف کنند، اما تمرکز بر دنباله عمل و عکس‌العمل‌ها است، نه محتوای بحث.

• تعریف نقش‌ها:

  • Pursuer (تعقیب‌کننده/دنبال‌کننده): معمولاً کسی است که نیاز خود را با ابراز نارضایتی، انتقاد یا فشار نشان می‌دهد تا پاسخ بگیرد.

  • Withdrawer (کناره‌گیر/پاسخ‌نده‌دهنده): معمولاً کسی است که با سکوت، ترک اتاق یا دفاع غیرفعال به تعقیب پاسخ می‌دهد تا از شدت درگیری بکاهد یا احساس غرق شدن نکند.

• توالی مخرب (The Dance): ترس از دست دادن شریک زندگی (Withdrawal) باعث می‌شود فرد اول بیشتر تعقیب کند و ترس از بلعیده شدن (Pursuit) باعث می‌شود فرد دوم بیشتر عقب بکشد.

۲.۲. شناسایی موضوعات هسته‌ای (Core Issues):

• تعارضات ظاهری (پول، کار، بچه‌ها) اغلب به عنوان پوششی برای نیازهای عمیق‌تر عمل می‌کنند.

• درمانگر با پرسیدن "وقتی او این کار را می‌کند، در درون شما چه حسی ایجاد می‌شود؟" به زیر لایه‌ها نفوذ می‌کند.

• مثال: تعارض بر سر "تمیزکاری" ممکن است به هسته "احساس ارزشمند بودن" یا "احساس دیده شدن تلاش‌ها" برگردد.

۳. تثبیت و آموزش قوانین اساسی

۳.۱. آموزش قوانین بنیادین ارتباط در جلسه:

• ممنوعیت قطع کلام (No Interrupting): هر فرد حق دارد بدون وقفه حرف خود را به پایان برساند.

• تأیید شنیدن (Active Listening): قبل از پاسخ دادن، باید آنچه را که شنیده‌اند، به طور خلاصه بازگو کنند (مثلاً: "پس منظورت این است که وقتی دیر می‌آیی، من احساس می‌کنم برای وقت من ارزشی قائل نیستی، درست است؟").

• استفاده از نام کوچک یا القاب مثبت: برای یادآوری حس دوستی و احترام اولیه.

• زمان‌بندی: تعریف مدت زمان مشخص برای هر فرد جهت بیان دیدگاهش بدون قضاوت شدن.

---

فاز ۲: درک ریشه‌ها و بازسازی تعامل (Understanding Roots & Restructuring Interaction)

هدف: متوقف کردن چرخه مخرب و کاوش در نیازهای دلبستگی زیربنایی (بر اساس اصول EFT). این فاز هسته اصلی درمان است.

۱. بررسی "موضوعات هسته‌ای" از دیدگاه هر فرد

۱.۱. کاوش احساسات اولیه (Primary Emotions):

• تمرکز بر احساسات پنهان در زیر لایه‌های ثانویه (خشم، کنایه، دفاع).

• احساسات اولیه رایج در تعارضات: ترس از رها شدن، احساس تنهایی در رابطه، شرم از ناکافی بودن، ترس از طرد شدن.

• نقش درمانگر: کمک به فرد برای دسترسی به این احساسات ("به نظر می‌رسد آن انتقاد باعث شد احساس کنید یک شکست خورده هستید، آیا این حس تنهایی درونی شماست؟").

۱.۲. تکنیک: بازتاب هیجانی و اعتباربخشی (Validation):

• تعریف: تأیید این واقعیت که احساسات شریک زندگی منطقی است (حتی اگر با محتوای کلام موافق نباشیم).

• فرمول Validation: "می‌فهمم که چرا وقتی X را می‌بینی، Y احساس می‌کنی. درک می‌کنم که این برایت چقدر دردناک است."

• کاربرد در جلسه: درمانگر ابتدا از یک فرد می‌خواهد احساسات فرد دیگر را اعتباربخشی کند، سپس این مهارت را به زوجین می‌آموزد تا آن را به خانه ببرند.

۱.۳. نقش دلبستگی (Attachment Needs):

• اتصال احساسات اولیه به نیازهای دلبستگی. (مثال: خشم تعقیب‌کننده ممکن است تلاشی ناآگاهانه برای اطمینان از این باشد که شریک زندگی "هنوز آنجاست").

• تشریح چرخه: "شما تعقیب می‌کنید چون احساس می‌کنید تنها مانده‌اید، و او عقب می‌کشد چون احساس می‌کند مورد حمله قرار گرفته و امن نیست."

۲. تحلیل پیامدهای تعارض (Consequences Analysis)

۲.۱. ارزیابی آسیب به نیازهای دلبستگی:

• بررسی اینکه چگونه هر چرخه تعارض به طور سیستماتیک نیازهای اساسی فرد (امنیت، حمایت، دوست داشته شدن) را نقض می‌کند.

• سنجش امنیت رابطه: استفاده از مقیاس‌های ذهنی (از ۱ تا ۱۰) برای سنجش میزان امنیت عاطفی در زمان تعارض.

۳. تغییر الگوهای ارتباطی (Restructuring Dialogue)

هدف این بخش، ایجاد ارتباطات جدیدی است که نیازهای دلبستگی را برآورده سازد.

۳.۱. استفاده از Enactments (اجراهای نمایشی در اتاق درمان):

• درمانگر از زوجین می‌خواهد که یک مکالمه چالش‌برانگیز را در همان لحظه، اما با استفاده از زبان جدید (بیان نیاز، نه نقد) تمرین کنند.

• تغییر تمرکز: از "تو همیشه..." به "من وقتی این اتفاق می‌افتد، احساس..."

۳.۲. آموزش مهارت "توقف و تعویق" (Stop and Postpone):

• زمینه: این مهارت برای جلوگیری از "فروپاشی ارتباط" (Flooding) که منجر به تصمیمات مخرب یا قهر طولانی می‌شود، استفاده می‌شود.

• قانون: هنگامی که ضربان قلب یکی از طرفین بالا می‌رود (نشانه‌ای از سیستم عصبی در حال واکنش)، هر یک می‌تواند با گفتن "کلمه توقف" (مثلاً: "مکث") بحث را متوقف کند.

• زمان‌بندی مجدد: توافق بر سر زمان مشخص برای ادامه بحث (مثلاً: ۳۰ دقیقه دیگر، پس از آرام شدن فیزیولوژیک).

• نکته کلیدی: این توقف باید با هدف بازگشت به گفتگو صورت گیرد، نه فرار از آن.

۳.۳. تمرین "درخواست کمک به جای انتقاد":

• ترجمه جملات انتقادی به درخواست‌های مثبت.

  • انتقاد: "تو هرگز به من توجه نمی‌کنی."

  • درخواست: "من امروز خسته‌ام و نیاز دارم که برای چند دقیقه به من گوش کنی."

---

فاز ۳: ترمیم زخم‌ها و تعمیق صمیمیت (Repair and Deepening Intimacy)

هدف: ایجاد یک روایت جدید از رابطه و تقویت پیوند عاطفی از طریق جبران خسارات گذشته و ساختن تجربیات مثبت جدید.

۱. حل و فصل تعارضات گذشته (De-escalation)

۱.۱. شناسایی و چالش تحریف‌های شناختی (Cognitive Distortions):

• شناسایی افکار اغراق‌آمیز و خودکار که شعله‌ورکننده تعارض هستند:

  • تعمیم بیش از حد: "تو همیشه دیر می‌کنی." (چالش: آیا یک بار در شش ماه گذشته سر وقت بوده‌ای؟)

  • برچسب زدن: "تو فردی خودخواه هستی." (چالش: این یک صفت شخصیتی نیست، بلکه رفتاری است که در آن لحظه انجام شد.)

  • ذهن‌خوانی: "می‌دانم که عمداً این کار را کردی تا مرا عصبانی کنی." (چالش: از او بپرسید نیت او واقعاً چه بوده است.)

۱.۲. تمرین "عذرخواهی مؤثر" (Effective Apology):

• عذرخواهی مؤثر باید شامل سه جزء باشد:

  1. تصدیق رفتار: "من متأسفم که وقتی داد زدم..."

  2. تصدیق تأثیر (Impact): "...من باعث شدم احساس ترس و طرد شدن کنی."

  3. برنامه‌ریزی برای آینده: "...در آینده تلاش می‌کنم صدام را پایین نگه دارم."

• هشدار: جلوگیری از عذرخواهی‌های شرطی مانند "من متأسفم اگر احساس کردی..."

۲. تمرین فعال‌سازی صمیمیت (Positive Interaction Activation)

این مرحله برای بازیابی تعادل بین تعاملات منفی و مثبت است.

۲.۱. نظارت بر پنجره‌های فرصت (The 5:1 Ratio):

• آموزش نظریه گتمن: برای هر تعامل منفی (نقد، دفاع، بی‌احترامی)، باید حداقل پنج تعامل مثبت (تحسین، لبخند، تماس فیزیکی کوچک، توجه کامل) وجود داشته باشد تا رابطه سالم بماند.

• تکنیک: زوجین باید متعهد شوند که هر روز حداقل ۵ مورد کوچک از قدردانی یا توجه را به یکدیگر نشان دهند و در دفترچه‌ای کوچک ثبت کنند.

۲.۲. برنامه‌ریزی برای "زمان زوجی هدفمند" (Intentional Couple Time):

• تعریف زمان‌های هفتگی (مثلاً ۹۰ دقیقه) که در آن:

  • هیچ بحثی درباره وظایف، فرزندان یا پول مجاز نیست.

  • هدف صرفاً لذت بردن از حضور یکدیگر است (موسیقی گوش دادن، پیاده‌روی، بازی).

  • این زمان به عنوان "سرمایه‌گذاری در خوشبختی" دیده شود.

۲.۳. افزایش تماس‌های فیزیکی غیرجنسی:

• تشویق به لمس‌های روزانه: دست دادن، گرفتن دست، بوسه کوتاه، در آغوش گرفتن طولانی (حداقل ۶ ثانیه برای آزادسازی اکسی‌توسین).

۳. توسعه مهارت‌های مذاکره

۳.۱. آموزش مدل‌های مذاکره برد-برد (Win-Win Negotiation):

• زمانی که تعارضات ماهیت دائمی دارند (مانند تفاوت در میزان نیاز به استقلال یا نظم)، باید به جای حل، مدیریت شوند.

• فرایند مذاکره ساختاری:

  1. تأیید متقابل (اعتباربخشی به نیازهای هر دو طرف).

  2. فهرست کردن نیازهای غیرقابل انعطاف.

  3. طوفان فکری (Brainstorming) برای راه‌حل‌های میانی.

  4. انتخاب راه‌حل موقت: "بیا شش هفته این‌طور عمل کنیم و بعداً ارزیابی کنیم."

---

فاز ۴: یکپارچه‌سازی و پیشگیری از عود (Consolidation & Relapse Prevention)

هدف: تضمین استقلال زوجین از درمان و حفظ دستاوردهای کسب شده با درونی‌سازی مهارت‌ها.

۱. مرور دستاوردها و تقویت نقاط قوت

۱.۱. ارزیابی تغییر در چرخه تعارض:

• مقایسه الگوی ارتباطی فعلی با الگوی آغازین درمان.

• تشویق زوجین به توصیف لحظاتی که توانسته‌اند خودشان چرخه را متوقف کنند.

۱.۲. تقویت درک خود از تعارض:

• تأکید بر این نکته که تعارض یک بخش طبیعی از زندگی مشترک است.

• تفاوت کلیدی در "نحوه مدیریت" است، نه "وجود نداشتن" تعارض.

• تأکید بر اینکه احساسات هسته‌ای (ترس، تنهایی) هرگز کاملاً از بین نمی‌روند، بلکه نحوه پاسخگویی به آن‌ها تغییر می‌کند.

۲. سند چشم‌انداز رابطه (Relationship Vision Document)

۲.۱. تدوین بیانیه مأموریت مشترک:

• زوجین به صورت مشترک یک سند کوتاه (یک صفحه) تهیه می‌کنند که حاوی موارد زیر است:

  • ارزش‌های اصلی رابطه (مثلاً: احترام، ماجراجویی، حمایت).

  • تعهدات عملی برای حفظ پیوند (مانند تماس روزانه، اولویت دادن به رابطه بر کار).

  • یک عبارت نمادین برای یادآوری قدرتشان ("ما تیم هستیم").

۳. برنامه واکنش به بحران (Crisis Protocol)

۳.۱. شناسایی علائم بازگشت به الگوی قدیمی:

• تعریف "خط قرمزهای تعارضی" که نشان می‌دهد زوجین در حال بازگشت به تعقیب/عقب‌نشینی هستند (مثلاً: افزایش دفعات سکوت کردن، استفاده از واژه‌های مطلق‌گرا).

۳.۲. تعیین "کلمه امن" (Safe Word) و اجرای آن:

• انتخاب کلمه‌ای که به راحتی در یک بحث شدید به کار رود و هر دو طرف فوراً آن را بپذیرند و بحث را متوقف کنند.

• این کلمه باید جدا از هر واژه یا جمله‌ای باشد که در تعارضات قبلی استفاده می‌شده است.

۳.۳. برنامه‌ریزی برای جلسات پیگیری (Booster Sessions):

• جدول زمانی پیشنهادی:

  • پایان درمان: جلسات هفتگی تا ۶ جلسه.

  • مرحله تثبیت: جلسات یک ماه یک بار به مدت ۳ ماه.

  • پیشگیری از عود: جلسات پیگیری در فواصل ۶ ماهه یا پس از یک سال برای بررسی پیشرفت‌ها و به روز رسانی پروتکل.

---

پایان 

پروتکل جامع مشاوره خانواده، مدیریت بحران خیانت زناشویی دکتر محمدحسین آسوده، بیرجند

1. آدرس مطب : خراسان جنوبی، بیرجند طالقانی 12 ساختمان پزشکان پارس طبقه سوم مرکز تخصصی مشاوره ازدواج و رواندرمانی خانواده تلفن [phone]

دکتر مریم قلی پور متخصصی مشاوره روانشناسی خانواده و کودک مشاوره پیش از ازدواج مشاوره خانواده با 20 سال سابقه تجربی در حوزه مشاوره خانواده و کودک

دکتر محمدحسین آسوده متخصص مشاور خانواده و ازدواج، مشاوره تخصصی پیش از ازدواج و مشاوره کنکور و انتخاب رشته. مشاور تحصیلی با 25 سال سابقه کار

این پروتکل برای کمک به زوجینی طراحی شده است که با چالش‌های عمیق زناشویی، از جمله بحران خیانت، مواجه هستند و بر پایه رویکردهای هیجان‌مدار (EFT)، ساختاری و شناختی-رفتاری (CBT) تنظیم شده است.

این پروتکل برای کمک به زوجینی طراحی شده است که با چالش‌های عمیق زناشویی، از جمله بحران خیانت، مواجه هستند و بر پایه رویکردهای هیجان‌مدار (EFT)، ساختاری و شناختی-رفتاری (CBT) تنظیم شده است.

فاز ۱: ارزیابی و تشخیص (Assessment and Diagnosis)

مدت زمان پیشنهادی: ۳ تا ۴ جلسه

هدف اصلی	اقدامات و تکنیک‌ها	خروجی مورد انتظار
۱. تعیین سطح بحران و امنیت	ایجاد فضای بی‌طرف و امن. گرفتن رضایت آگاهانه (Informed Consent). ارزیابی خطر (خشونت خانگی، افکار خودکشی).	تثبیت اولیه و ایجاد اعتماد به درمانگر. اطمینان از ایمنی فیزیکی و روانی.
۲. جمع‌آوری اطلاعات و تاریخچه	جلسات مشترک و فردی: تاریخچه ازدواج، نقاط عطف، انتظارات برآورده نشده. ترسیم ژنئوگرام (Genogram) روابط خانوادگی اصلی.	درک عمیق از الگوهای نسل به نسل و تأثیر خانواده‌های اصلی.
۳. تشخیص چرخه تعامل	شناسایی “دوره باطل” (Vicious Cycle) زوجین. (مثال: یکی دنبال می‌کند/نقد می‌کند، دیگری عقب‌نشینی می‌کند/ساکت می‌شود).	تعریف واضح الگوی مشکل‌ساز رابطه، به جای سرزنش فرد.
۴. ارزیابی آسیب خیانت (در صورت وجود)	تعیین وضعیت “افشاگری” (Disclosure) خیانت. ارزیابی میزان تروما (PTSD-like symptoms) در فرد آسیب‌دیده.	تعیین آمادگی زوجین برای ورود به فاز بازسازی یا نیاز به تثبیت بیشتر.

---

فاز ۲: تثبیت و مدیریت بحران (Crisis Management & Containment)

مدت زمان پیشنهادی: ۴ تا ۶ جلسه

هدف اصلی	اقدامات و تکنیک‌ها	خروجی مورد انتظار
۱. مهار بحران و مدیریت افشاگری	توافق بر «عدم تماس»: قطع کامل رابطه با شخص سوم. مدیریت جزئیات افشاگری (عدم اجازه پرسش و پاسخ‌های جزئی و آسیب‌زا).	توقف خونریزی رابطه. ایجاد مرزهای روشن برای حفاظت از فرآیند درمان.
۲. مدیریت هیجان‌های شدید	تکنیک‌های ذهن‌آگاهی (Mindfulness): آموزش به زوجین برای مشاهده هیجان‌ها بدون عمل کردن به آن‌ها. استفاده از بازتاب هیجانی (Validation) شدید از سوی درمانگر.	کاهش شدت خشم، ترس و غم، و بازگشت زوجین به ظرفیت عملکردی بالاتر.
۳. پذیرش مسئولیت (Accountability)	تمرکز بر طرفی که مرتکب خیانت شده است برای پذیرش کامل مسئولیت بدون توجیه رفتار. (تمرکز بر آسیب، نه علت).	انتقال از سرزنش به درک مسئولیت فردی و ایجاد یک پایه محکم برای جبران.
۴. شناسایی نیازهای ناگفته	کاوش در زیربنای هیجانات و نیازهای دلبستگی (Attachment Needs) (مانند: “من نیاز دارم مهم دیده شوم”، “من نیاز دارم که امن باشم”).	بیان شفاف و ایمن نیازهای دلبستگی توسط زوجین.

---

فاز ۳: بازسازی و ترمیم رابطه (Restructuring and Repair)

مدت زمان پیشنهادی: ۸ تا ۱۲ جلسه (طولانی‌ترین فاز)

هدف اصلی	اقدامات و تکنیک‌ها	خروجی مورد انتظار
۱. عمیق‌تر کردن درک از چرخه	بازسازی لحظات کلیدی (Enactments - EFT): ترغیب زوجین به صحبت مستقیم با یکدیگر (نه از طریق درمانگر) درباره الگوهای دلبستگی.	تجربه هیجانی جدید و متفاوت از تعامل با شریک زندگی.
۲. پردازش آسیب (Injury Processing)	پروتکل بازسازی خیانت (Infidelity Repair Protocol): دعوت از فرد آسیب‌زننده برای ابراز پشیمانی و تأسف فعال (Active Remorse) و از فرد آسیب‌دیده برای ابراز کامل درد و خشم در یک فضای کنترل‌شده.	کاهش قدرت تروما، تبدیل زخم به یک تجربه مشترک (Shared Experience).
۳. بازنویسی روایت رابطه	کمک به زوجین برای درک این نکته که خیانت یک «اتفاق» در زندگی آن‌هاست، نه یک «هویت» برای رابطه. ایجاد “داستان جدید” رابطه.	جایگزینی روایت شکست با روایت تلاش برای بقا و رشد مشترک.
۴. کار بر روی بخشش (Forgiveness)	توجه: بخشش یک انتخاب است، نه یک اجبار. کمک به فرد آسیب‌دیده برای رها کردن عذاب‌آور بودن و قربانی بودن، نه لزوماً فراموش کردن.	کاهش شدت کینه‌توزی و امکان‌پذیر شدن حرکت به جلو.

---

فاز ۴: یکپارچه‌سازی و خاتمه (Consolidation and Termination)

مدت زمان پیشنهادی: ۳ تا ۴ جلسه

هدف اصلی	اقدامات و تکنیک‌ها	خروجی مورد انتظار
۱. تقویت مهارت‌های ارتباطی	آموزش عملی مهارت‌های گوش دادن فعال، بیان نیازها با استفاده از جملات “من” (I Statements) و مذاکره برای حل اختلاف.	مجهز شدن زوجین به ابزارهایی برای مدیریت تعارضات آینده.
۲. تعریف چشم‌انداز آینده	کمک به زوجین برای تعیین اهداف جدید و مشترک در حوزه‌های صمیمیت، امور مالی، تربیت فرزندان و اوقات فراغت.	ایجاد یک نقشه راه مثبت برای رابطه جدید.
۳. پیشگیری از عود (Relapse Prevention)	شناسایی “نشانه‌های هشداردهنده” برای زمانی که چرخه تعامل قدیمی در حال بازگشت است. تدوین یک “پروتکل اقدام” برای مواجهه با این نشانه‌ها.	افزایش خودآگاهی و توانایی زوجین برای نقش‌آفرینی به‌عنوان درمانگر رابطه‌شان.
۴. جلسه اختتام	مرور دستاوردها، جشن گرفتن نقاط عطف. برنامه‌ریزی برای جلسات پیگیری (مثلاً یک جلسه ۶ ماه بعد).	انتقال موفقیت‌آمیز مسئولیت حفظ دستاوردها از درمانگر به زوجین.

معرفی بهترین کتاب های نشخوار فکری

1. آدرس مطب : خراسان جنوبی، بیرجند طالقانی 12 ساختمان پزشکان پارس طبقه سوم مرکز تخصصی مشاوره ازدواج و رواندرمانی خانواده تلفن [phone]

دکتر مریم قلی پور متخصصی مشاوره روانشناسی خانواده و کودک مشاوره پیش از ازدواج مشاوره خانواده با 20 سال سابقه تجربی در حوزه مشاوره خانواده و کودک

دکتر محمدحسین آسوده متخصص مشاور خانواده و ازدواج، مشاوره تخصصی پیش از ازدواج و مشاوره کنکور و انتخاب رشته. مشاور تحصیلی با 25 سال سابقه کار

۱. % ۱۰ درصد شادتر: چگونه صدای درونم را رام کردم، بدون از دست دادن خودم استرسم را کاهش دادم، و به خودیاری‌ای رسیدم که واقعاً کار می‌کند

نویسنده: دن هریس (Dan Harris)

خلاصه کتاب

دن هریس، مجری اخبار شبکه ABC، پس از یک حمله عصبی (Panic Attack) زنده در تلویزیون، به دنبال راهی برای کاهش استرس و صدای درونی پرمشغله‌اش افتاد. این کتاب شرحی صادقانه و تا حدی طنزآلود از سفر او به دنیای مدیتیشن و ذهن‌آگاهی (Mindfulness) است. او که در ابتدا نسبت به خودیاری و مدیتیشن بدبین بود، در نهایت متوجه می‌شود که تنها ۱۰ درصد شادتر بودن می‌تواند تفاوت عظیمی در زندگی روزمره و غلبه بر نشخوار ذهنی ایجاد کند. هسته اصلی کتاب بر این تمرکز دارد که مدیتیشن یک ابزار عملی و اثبات‌شده علمی برای مشاهده افکار بدون قضاوت و درگیر شدن با آن‌هاست که مستقیماً به کاهش نشخوار ذهنی کمک می‌کند.

نقد

• نقطه قوت: این کتاب برای افرادی که کاملاً به مدیتیشن یا مفاهیم معنوی بدبین هستند، یک نقطه ورود عالی است. نثر کتاب بسیار سرگرم‌کننده و واقع‌بینانه است. هریس مفاهیم پیچیده ذهن‌آگاهی را به زبان ساده و قابل درک تبدیل می‌کند و نشان می‌دهد چگونه این تمرین می‌تواند نشخوارهای ذهنی را “رام” کند.
• نقطه ضعف: رویکرد کتاب بیشتر خاطره‌نویسی و انگیزشی است تا یک راهنمای کاملاً عملی و گام به گام درمانی. اگرچه اصول را توضیح می‌دهد، ممکن است برای کسانی که به دنبال تمرین‌های ساختاریافته‌ی شناختی رفتاری (CBT) هستند، کافی نباشد.

۲. متوقف کردن صدای درون سرتان: راه جدید غلبه بر اضطراب و نگرانی

• نویسنده: آر. رید ویلسون (R. Reid Wilson)

خلاصه کتاب

این کتاب بر اساس یک رویکرد درمانی فعال و ضدشهودی برای غلبه بر اضطراب و نشخوار ذهنی بنا شده است. دکتر ویلسون استدلال می‌کند که بهترین راه برای متوقف کردن صدای مزاحم در سر، نه جنگیدن با آن، بلکه تغییر رابطه ما با آن است. او به جای تلاش برای آرام شدن یا کنار زدن افکار، خواننده را ترغیب می‌کند که عمداً با ناراحتی روبه‌رو شود و “بازی” اضطراب را از طریق استراتژی‌هایی مانند تعارض‌های ذهنی (Mind-shifts) و اقدامات جسورانه تغییر دهد. این کتاب یک برنامه عملی برای مقابله با ریشه اصلی نشخوار ذهنی ارائه می‌دهد.

نقد

• نقطه قوت: روش‌های ارائه شده در این کتاب بسیار عملی، متفاوت و مبتنی بر تکنیک‌های روان‌شناسی شناختی-رفتاری هستند. رویکرد فعالانه ویلسون، به خصوص برای افرادی که از نشخوار ذهنی مداوم خسته شده‌اند و به دنبال یک تغییر پارادایم هستند، بسیار قدرتمند است.
• نقطه ضعف: رویکرد “پذیرش فعال ناراحتی” ممکن است در ابتدا برای برخی خوانندگان ترسناک یا دشوار به نظر برسد. این کتاب به تعهد و تمرین مداوم نیاز دارد و صرفاً یک خواندن ساده برای احساس بهتر نیست، بلکه یک برنامه کاری است.

۳. غلبه بر افکار مزاحم ناخواسته: راهنمای مبتنی بر CBT برای کنار آمدن با افکار ترسناک، وسواس‌گونه یا آزاردهنده

• نویسندگان: سالی وینستون (Sally Winston) و مارتین سِیف (Martin Seif)

خلاصه کتاب

اگرچه این کتاب مستقیماً بر “نشخوار ذهنی” با تعریف رایج تمرکز نمی‌کند، اما به طور عمیق به موضوع افکار مزاحم ناخواسته (Intrusive Thoughts) می‌پردازد که اغلب هسته اصلی نشخوار ذهنی را تشکیل می‌دهند. نشخوار ذهنی معمولاً واکنشی به این نوع افکار است. نویسندگان که متخصصان برجسته در زمینه اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) و اضطراب هستند، یک مدل درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) و شناختی-رفتاری (CBT) ارائه می‌دهند. پیام اصلی این است که مبارزه با افکار، فقط آن‌ها را قوی‌تر می‌کند. آن‌ها راهکارهایی برای شناسایی این افکار، تغییر پاسخ به آن‌ها از طریق پذیرش و عدم قضاوت، و در نتیجه کاهش چرخه‌های نشخوار ذهنی ارائه می‌دهند.

نقد

• نقطه قوت: این کتاب یکی از بهترین منابع عملی و علمی برای درک مکانیسم افکار مزاحم است. رویکرد آن بسیار تخصصی، دقیق و مبتنی بر شواهد بالینی است. برای کسانی که نشخوار ذهنی‌شان ماهیت وسواس‌گونه دارد، این کتاب ضروری است و ابزارهای واضحی برای مدیریت ارائه می‌دهد.
• نقطه ضعف: محتوای کتاب تخصصی است و ممکن است برای خواننده عمومی که فقط به دنبال راهنمایی‌های کلی برای استرس است، کمی سنگین باشد. همچنین، تمرکز اصلی بر افکار مزاحم است تا نشخوارهای عمومی در مورد رویدادهای گذشته یا آینده.

معرفی کتاب «درست حسابی دعوا کن» از جان و جولی گاتمن

معرفی کتاب «درست حسابی دعوا کن» از جان و جولی گاتمن

مقدمه: پایان دادن به افسانه “بدون دعوا”

آیا شما هم معتقد بودید که زوج‌های خوشبخت، زوج‌هایی هستند که هیچ‌وقت با هم اختلاف ندارند؟ اگر پاسخ مثبت است، باید بگوییم که شما قربانی بزرگترین دروغ درباره روابط شده‌اید! دکتر جان گاتمن، روانشناس مشهور جهانی و همسرش جولی گاتمن، پس از دهه‌ها تحقیق بر روی هزاران زوج در «آزمایشگاه عشق» خود، به نتیجه‌ای شگفت‌انگیز رسیده‌اند: تعارض اجتناب‌ناپذیر است، اما ویرانگر بودن آن اختیاری است.

کتاب «درست حسابی دعوا کن» (Fight Right: How Successful Couples Turn Conflict into Connection) دقیقاً برای از بین بردن این افسانه‌ها طراحی شده است. این کتاب نه یک کتاب روان‌درمانی پیچیده، بلکه یک نقشه راه عملی برای زوج‌هایی است که واقعاً می‌خواهند رابطه خود را عمیق‌تر کنند.

این کتاب یک راهنمای مبتنی بر تحقیقات علمی برای زوج‌هاست تا بتوانند تعارضات اجتناب‌ناپذیر در رابطه خود را به فرصتی برای درک عمیق‌تر و تقویت پیوند تبدیل کنند، نه عاملی برای تخریب رابطه.

نکات کلیدی و یافته‌های اصلی گاتمن‌ها:

1. شناسایی الگوهای دعوا: گاتمن‌ها با تکیه بر تحقیقات آزمایشگاهی خود (مشهور به “آزمایشگاه عشق”)، الگوهای رفتاری مخربی را که منجر به عدم ثبات رابطه و طلاق می‌شوند، شناسایی کرده‌اند. این کتاب به زوج‌ها کمک می‌کند تا الگوی خاص خود را بشناسند.

2. پنج اشتباه رایج در تعارض: این کتاب به طور ویژه بر پنج “اشتباه” یا رفتار مخرب تمرکز دارد که زوج‌ها در هنگام اختلاف مرتکب می‌شوند و باعث تشدید درگیری می‌شود. هدف اصلی، شناسایی و جایگزینی این رفتارها با الگوهای سازنده است. (اگرچه نتایج جستجو جزئیات دقیق این پنج اشتباه را نیاورده، در چارچوب نظریه گاتمن، این موارد اغلب شامل انتقاد، تحقیر، حالت تدافعی، سنگ‌اندازی/بی‌اعتنایی (Stonewalling) و موضع‌گیری دفاعی هستند.)

3. تغییر هدف از “حل مسئله” به “درک عمیق‌تر”: گاتمن‌ها معتقدند که حدود ۶۹ درصد از تعارضات زناشویی از مسائل اساسی و دائمی ناشی می‌شوند که هرگز کاملاً حل نمی‌شوند. بنابراین، کلید موفقیت در رابطه، یادگیری مدیریت این تعارضات دائمی و استفاده از آن‌ها برای ابراز نیازهای بنیادین یکدیگر است، نه صرفاً تلاش بیهوده برای از بین بردن آن‌ها.

4. تبدیل تعارض به ارتباط: هسته اصلی کتاب این است که دعواهای سالم، بستری برای ابراز آسیب‌پذیری و برقراری ارتباطی عمیق‌تر فراهم می‌کنند. زوج‌های موفق کسانی نیستند که دعوا نمی‌کنند، بلکه کسانی هستند که یاد می‌گیرند چگونه پس از یک اختلاف، به سرعت به حالت آرامش و نزدیکی بازگردند (بازیابی/Recovery).

در مجموع، این کتاب ابزارهایی عملی و مبتنی بر داده را ارائه می‌دهد تا زوج‌ها یاد بگیرند چگونه به جای جنگیدن با یکدیگر، در برابر مشکلات رابطه متحد شوند و با شناسایی و اصلاح رفتارهای مخرب، رابطه خود را از نظر عاطفی تقویت کنند.

نشانی مرکز شما: خراسان جنوبی، بیرجند، طالقانی ۱۲، ساختمان پزشکان پارس، طبقه سوم. تلفن [phone] مرکز تخصصی مشاوره خانواده موفق / خانواده شاد

معرفی کتاب های مهم و اثرگذار در مشاوره پیش از ازدواج

در اینجا چند عنوان بسیار خوب و تأثیرگذار که در این بازه زمانی یا کمی قبل‌تر منتشر شده‌اند و همچنان به‌روز تلقی می‌شوند، به همراه جزئیات کامل معرفی شده‌اند:

۱. کتاب: The Seven Principles for Making Marriage Work: A Practical Guide from the Country’s Foremost Relationship Expert

• نویسنده: John M. Gottman, Ph.D., و Nan Silver
• سال انتشار اولیه: ۲۰۱۵ (هرچند چاپ اولیه ۲۰۱۵ است، اما این کتاب سنگ بنای کار بسیاری از مشاوران در ۹ سال اخیر بوده و ویرایش‌های جدید آن در این دوره منتشر شده است).
• چرا مهم است؟ دکتر گاتمن یکی از مشهورترین پژوهشگران روابط در جهان است. این کتاب بر اساس دهه‌ها تحقیق تجربی و مشاهده زوجین در “آزمایشگاه عشق” او بنا شده است.
• محتوای کلیدی:
• معرفی «چهار سوار آخرالزمان» (The Four Horsemen of the Apocalypse) که همان عوامل ویرانگر گاتمن هستند (انتقاد، تحقیر، دفاعی بودن و سنگ‌اندازی).
• ارائه هفت اصل عملی برای تقویت دوستی، مدیریت تعارضات اساسی و ایجاد معنای مشترک در زندگی مشترک.
• این کتاب یک مرجع ضروری برای درک مکانیسم‌های بقا و موفقیت در ازدواج است.

۲. کتاب: Hold Me Tight: Seven Conversations for a Lifetime of Love

• نویسنده: Dr. Sue Johnson
• سال انتشار: ۲۰۰۸ (اما به عنوان پایه‌ای‌ترین منبع برای رویکرد Emotionally Focused Therapy - EFT که در سال‌های اخیر بسیار مورد استفاده قرار گرفته، ضروری است).
• چرا مهم است؟ این کتاب بر اهمیت دلبستگی ایمن (Secure Attachment) در ازدواج تأکید دارد و به زوجین کمک می‌کند تا الگوهای منفی ارتباطی خود را که اغلب ریشه در ترس از دست دادن دیگری دارند، شناسایی کنند.
• محتوای کلیدی:
• تمرکز بر ایجاد یک “لنگرگاه امن عاطفی” بین زوجین.
• معرفی هفت مکالمه کلیدی برای ترمیم زخم‌های عاطفی و تقویت پیوند عمیق‌تر.
• این کتاب برای زوج‌هایی که احساس می‌کنند از نظر عاطفی از هم دور شده‌اند، بسیار مفید است.

۳. کتاب: Wired for Love: How Understanding Your Brain Chemistry Can Help You Find and Keep Love

• نویسنده: Stan Tatkin, PsyD
• سال انتشار: ۲۰۱۲ (اما تأثیرگذاری آن تا امروز بسیار زیاد است و اصول آن با دانش عصب‌شناسی جدید سازگار است).
• چرا مهم است؟ این کتاب به زوجین کمک می‌کند تا نحوه عملکرد مغز خود در هنگام استرس، عشق و تعارض را درک کنند. دیدگاه عصب‌شناسی به فرآیند مشاوره عمق می‌بخشد.
• محتوای کلیدی:
• آموزش درک واکنش‌های بیولوژیکی در رابطه.
• ارائه مدل PACT (Psychobiological Approach to Couple Therapy) برای ایجاد یک “سیستم عصبی مشترک” در رابطه.
• کمک به زوجین برای تبدیل شدن به “هم‌تیمی‌های امن” که می‌توانند در برابر دنیای خارج از رابطه، یکدیگر را حمایت کنند.

۴. کتاب: What Did You Expect? Real Fulfillment for Today’s Marriages

• نویسنده: Gerald May, M.D.
• سال انتشار: ۱۹۹۶ (این کتاب کلاسیک، اما دیدگاه‌هایش درباره واقع‌گرایی در ازدواج همچنان بسیار به‌روز است).
• چرا مهم است؟ این کتاب به طور مستقیم به اسطوره‌های ازدواج (Myths of Marriage) و انتظارات غیرواقعی که زوجین با خود به زندگی مشترک می‌آورند، می‌پردازد. این موضوع یکی از مراحل اصلی در فرایند مشاوره پیش از ازدواج است که شما نیز به آن اشاره کردید.
• محتوای کلیدی:
• تفکیک بین “عشق رمانتیک” و “عشق واقعی” که نیازمند تعهد و تلاش است.
• آموزش پذیرش نقاط ضعف و نقص‌های طرف مقابل به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از رابطه.

نشانی مرکز شما: خراسان جنوبی، بیرجند، طالقانی ۱۲، ساختمان پزشکان پارس، طبقه سوم. تلفن [phone]